Oftalmologiya / Ege Hospital - Sağlamlığınız, sağlamlığımızdır.

uveitler.jpeg

30 July 2021 Oftalmologiya0

Üveit gözün uvea təbəqəsinin iltihabıdır. Uvea gözün damarlı təbəqəsini və orta təbəqəsini təşkil edir. Buraya gözün rəngli hissəsi olan iris, silier cisim və koroid daxildir. 

Üveitlər inkişafda olan ölkələrdə korluğun 3-cü ən sıx görülən səbəbidir. 

Üveitlər kimlərdə daha çox görülür?

Üveitlər hansı xəstələrdə, kimlərdə daha çox görülür? 

Sistemik xəstəlikləri olanlar, yəni revmatizmal xəstəlikləri və kollagen toxuma xəstəlikləri olan insanlarda daha sıx görülür. Buna Behçet xəstəliyi, revmatoid artrit, ankilozan spondilit xəstəliklər daxildir. 

Bundan başqa kron xəstəliyi və ulserativ kolit kimi bəzi bağırsaq xəstəliklərində üveitlərə rast gəlinə bilər. 

Bundan başqa infeksioz xəstəliklərdə – tüberklyozda, toksoplazmada üveit ortaya çıxa bilər. 

Göz travmaları sonrası üveitlər görülə bilər. 

Bəzi kanser xəstəliklərində də, lenfoma tipli kanser xəstələrində də uveit əlamətlər görülə bilər. 

Üveitin əlamətləri

Üveit hansı əlamətlərlə ortaya çıxır? 

Daha çox gözdə qızarıqlıq, ağrı, bulanıq görmə şikayətləri ilə özünü büruzə verir. Xəstələr gözünün önündə uçuşan qara cisimlərdən narahat olurlar. 

Üveitlər gözün hansı təbəqəsini tutmasına görə də sinifləndirilir. Ön uveitlər, orta üveitlər və arxa üveitlər deyə ayrılırlar. 

Ön üveitlər daha sıx gördüyümüz vəziyyətdir və ümümiyyətlə, müalicəyə də daha yaxşı tabe olurlar. 

Orta və arxa üveitlərdə isə sistemik xəstəliklərlə birgə görülmə sıxlığı daha yüksəkdir. 

Üveit xəstələri hansı müayinələrdən keçməlidirlər?

Üveit xəstələrində hansl müayinələrdən keçirik? 

Hər zaman olduğu kimi, həm xəstənin şikayətləri ilə bağlı, həm də sistemik vəziyyəti ilə bağlı geniş bir anamnez toplanır. 

Ondan başqa xəstənin görmə itiliyi, biomikroskop müayinəsi icra edilir. Biomikroskop müayinəsi nəticəsində xəstəliyin diaqnozu qoyulur. 

Əgər xəstədə arxa üveitlər varsa və ya ön üveitlər sıx-sıx təkrarlayırsa, hər iki gözdə eyni anda tutulma varsa, xəstədən əlavə testlər istənilə bilər. 

İnfeksioz səbəblərdən şübhələniriksə, gözün ön kamerasından maye alınaraq PCR testinə göndərilə bilər. 

Üveitlərin müalicəsi 

Üveitlərin müalicəsi də sistemik səbəb varsa, ona yönəlik müalicə edilir. 

Gözə topikal damcılar, steroid damcıları istifadə edilə bilər. Bəzi vəziyyətlərdə göziçi iynələr və gözətrafı iynələr icra olunur. 

Əgər xəstəyə vaxtında, düzgün diaqnoz qoyulmazsa və müalicə edilməzsə, uveitlərdə ağırlaşmalar görülə bilər. Bu ağırlaşmalar mirvari suyu, qlaukoma, bəbəkdə olan düzənsizlik, torlu qişada görmə mərkəzində maye toplanması, yırtıq, dəlik və torlu qişa qopmasına səbəb ola bilər.

Uzman. Dr. Arif Məlikov, Cərrah Oftolomoloq

 


goz-teziqi-goze-nece-zerer-verir.jpeg

31 May 2021 Oftalmologiya2

İnsanlar arasında “qara su” kimi tanınan qlaukoma xəstəliyi gözə necə zərər verir?

Gözdaxili təzyiq yüksələrək göz alması göz sinirlərinə basıb oradakı sinir hüceyrələrini məhv edir və bir müdaxilə olmadığı halda bu görmə qabiliyyətinin itirməsinə gətirir.

Göz alması oval şar formasında olduğu üçün orada bir təzyiqin olması lazımdır fizika qanunlarına uyğun olaraq. Və bu təzyiqi gözün içindəki olan maye təmin edir. Bu maye gözün “siliyer” aparatının “processus ciliaris” tərəfindən ifraz olunur və axıcı yollar vasitəsilə, kanallarla gözdən xaric olunur.

Göz daxili təzyiq 2 səbəbə görə yüksələ bilər: o mayenin həddindən artıq ifraz olunması və axıcı yolların, kanalların tıxanması, daralmasına görə ola bilər. 

Qlaukoma xəstəliyinin təhlükəli tərəfi odur ki, görmə pozğunluğu periferikdən başlayıb sentrala doğru gedir. Və bu halda ilkin mərhələlərdə pasiyent bunu hiss eləmir. Bu sadəcə rutin müayinələrdə göz həkimi tərəfindən aşkar olunur.

Artıq bizə gəldikdə o pasiyentlər bu sentral skotomlar olduğu vaxt olur və demək olar ki, sinir hüceyrələrinin çox hissəsi zədələnmiş halda olur. Sinir hüceyrələri bərpa olunmadığı üçün biz yaxşı olan görməni bərpa edə bilmirik. O olan-qalan görməni qoruya bilirik. Ona görə risk faktorunda olan insanlar ildə 1 dəfə rutin olaraq göz müayinəsindən keçməlidir. 

Bu risk qrupu olan insanlar 40 yaşdan yuxarı, endokrin xəstəlikləri olan, diabet xəstələri, zob xəstələri, ürək damar problemləri olan pasiyentlər, uzun müddət steroid, hormonal terapiya alan pasiyetlər, ya da genetik, irsi… Yəni əgər ailədə kimdə isə qlaukoma xəstəliyi varsa, ildə 1 dəfə mütləq müayinə olunmalıdır. 

Bu diaqnozu qoymaq üçün göz həkimi müəyyən diaqnostikalardan keçirir. Buynuz qişanın qalınlığına baxılır, paximetriya ölçülür. Görmə sahəsi perimetriya çəkilir. RNFL adlandırılan “göz sinirinin xəritəsi” çəkilir. Ən önəmlisi göz bəbəyi böyüdülərək həkim oftalmoloq tərəfindən göz siniri dəyərləndirilir.

İlkin mərhələlərdə dərman terapiyasına üstünlük veririk. Bu qrup preparatların məqsədi həddindən artıq ixrac olunan mayenin azaldılması və axış yollarının sirkulyasiyasının sürətləndirilməsidir.

Artıq gecikmiş mərhələlərdə və qlaukomun bəzi növlərində dərman müalicəsinə tabe olunmur. O zaman cərrahiyyə müdaxiləsi lazımdır. Trabekulotomiya, YAG Lazer İridotomiya, Trabekulaplastika olunur.

Qlaukom xəstələri bir şeyi başa düşməlidir ki, bu çox ciddi bir xəstəlikdir və daim göz həkiminin müşahidəsi altında olmalıdır və bu xəstəliyi çox ciddi qəbul eləməlidir.

Dr. Könül Rəşidova, Oftalmoloq


seker_xestelerinde_goz_problemleri.jpg

8 January 2021 Oftalmologiya2

Şəkər xəstəliyi digər orqanlar kimi gözdə də ciddi fəsadlara səbəb ola bilir. Bunların başında da diabetik retinopatiya gəlir.

Diabetik retinopatiya şəkər xəstəliyinin, gözün tozlu qişasında səbəb olduqda dəyişikliklərə verilən ümumi addır.

Digər fəsadları isə göz təzyiqinə bağlı yaranan “qara su” xəstəliyi, “mirvari suyu”, göz quruluğu və digər dəyişikliklərə səbəb ola bilər.

Diabetik retinopatiya şəkər xəstələrinin haradasa 40%-də görülür və şəkər xəstələyinin gedərək artan görülmə sıxlığı diabetik retinopatiyanın da ciddi korluq səbəblərindən biri olmasına gətirib çıxarır.

Kimlər diabetik retinopatiya baxımından risklidir?

Həm tip 1, həm tip 2 diabet xəstələrində diabetik retinopatiya ortaya çıxa bilər.

Xəstəliyin müddəti önəmlidir. Yəni uzun müddət şəkər xəstələyində diabetik retinopatiya görünmə ehtimalı daha yüksəkdir.

İkinci risk faktoru isə pis metobolik kontroldur. Yəni, şəkər səviyyələri yüksək seyr edilən xəstələrdə diabetik retinopatiyanın görülmə ehtimalı daha yüksəkdir.

Hamilələr də risk qrupundadır. Ona görə hamilələrdə şəkər xəstəliyi mövcuddursa, həm hamiləlik boyunca, həm də hamiləlikdən sonra göz dibi müayinələri etdirməsi gərəkir.

Təzyiqi olan xəstələr, böyrək xəstəliyi olanlar, siqaret kimi pis vərdişləri olan xəstələrdə də diabetik retinopatiyanın görünməsi yüksək səviyyədədir.

Şəkər xəstələri hansı şikayətlə göz həkiminə müraciət edir?

Adətən diabetik retinopatiyanın erkən mərhələlərində hər hansı bir əlamət olmur. 

Xəstəlik irəlilədikcə görmə mərkəzində maye toplandığı zaman xəstələr görmə azalması şikayəti ilə oftlmoloqa müraciət edirlər..

Bundan başqa göz dibindəki qanamalara bağlı olaraq göz içində uçan qara cisimlər və görmə sahəsindəki defektlərlə xəstələr baş vura bilərlər.

Xəstəliyin daha iləri mərhələlərində göz içi ani qanamalar meydana çıxa bilər ki, xəstələrdə birdən-birə görməsinin itməsi şikayəti ilə bizə müraciət edir.

Diabetik retinopatiyanın müalicəsi

Xəstələr göz həkiminə müraciət etdiklərində hər zamanki kimi geniş bir şəkildə anamnez alınır. Damla tökərək göz bəbəkləri genişləndirilir, xəstənin göz dibi müayinəsi edilir.

Ehtiyac olarsa xəstənin göz arxasının xəritələri, optik koherens tomoqrafiya dediyimiz göz dibi xəritələri çəkilir. Proliferativ xəstəlik düşünülənlərdə yəni daha iləri mərhələ şəkərli diabetlərdə göz dibinin anjiosu dediyimiz, damardan rəngli maddə verilərək gözün arxa tərəfinin şəkilləri çəkilir. Bunların nəticəsində xəstədəki diabetik retinopatiyanın hansı mərhələdə olduğu təsbit olunur və ona görə də xəstənin müailəcisi təyin olunur. 

Müalicə seçənəyi olaraq xəstələrə göziçi inyeksiyalar və lazer tədavisi, bəzi hallarda isə əməliyyat gərəkə bilər.

Bizə müraciət edən xəstələrə birinci tövsiyəmiz mütləq şəkəri stabil saxlamaq, yanaşı gedən təzyiq və sairə xəstəlik varsa onları kontrol altında saxlamalıdır.

Düzgün metabolik kontrolla bu xəstəliyin müalicəyə verdiyi cavab da daha yaxşı olur.

Lazer müalicəsini proliferativ diabetik retinopatiyada sıx icra edirik. Bu xəstələrdə bir neçə seansda görmə mərkəzi və optik disk qorunaraq perifirik torlu qişa sahələri lazer vasitəsilə yandırılır və yeni damar əmələ gəlməsini, ani qanamalar əmələ gəlməsini önləyirik.

Göz üçün inyeksiyalar daha çox görmə mərkəzində mayenin toplanması nəticəsində ortaya çıxan “makula ödemi”ndə icra edilir.

Burada da əlimizdə bir neçə seçənək var. Onlardan birisi anti-VEGF maddələr, digəri isə steroidlərdir. Bunlar da xəstələrə ayda bir dəfə olacaq şəkildə bir necə ay icra edilə bilər.

Əməliyyat isə artıq xəstənin gözündə davam edən uzunmüddətli bir qanama mövcuddursa və ya görmə mərkəzində çəkintiyə səbəb olan zarlar varsa, “tractional retinal detachment “ dediyimiz vəziyyət varsa icra olunur. 

Əməliyyat sonrasında da görmə proqnozunun yaxşı olması bəzi faktorlara bağlıdır. Əgər xəstənin əməliyyatdan öncəki görmə itiliyi yaxşıdırsa, 40 yaşın altındadırsa, əməliyyatdan öncə göz dibi lazerləri olunubsa, bu xəstənin əməliyyat sonrası görmə proqnozu daha yaxşıdır.

Şəkər xəstələri göz problemlərinə qarşı nə edə bilər?

Əgər diabetiniz varsa, şəkərli diabet xəstəsisinizsə, ildə bir dəfə ən az göz dibi müayinəsi olunmalısınız.

Əgər göz dibində şəkərə bağlı heç bir fəsad yoxdursa, göz həkimi bir il aralarla şəkərli diabet xəstələrini kontrola çağırır.

Əgər şəkərə bağlı diabetik retinopatiya artıq başlayıbsa, bu müddət daha da qısalır.

Yüngül səviyyədədirsə 6 ayda bir, daha orta və ciddi səviyyələrdədirsə daha qısa müddətlərdə 3 ay aralıqlarla kontrollara çağırılır.

Dr. Arif Məlikov, Cərrah oftalmoloq


refraktiv-qirma-qusurlari.jpg

25 November 2020 Oftalmologiya0

Bu gün göz xəstəlikləri arasında ən çox rast gələn refraktiv qırma qüsurları haqqında danışmaq istəyirəm. 

Göz almasını bir optik sistem kimi görsək, gələn şüalar gözün qırma qisimlərindən keçib göz almasının görmə mərkəzində toplanır və oradan göz siniri vasitəsilə beynin görmə mərkəzinə görüntü göndərilir. 

Göz almasının əsas iki qırıcı qismi var. Bu da buynuz qişa – gözün önündə olan şəffaf, damarsız olan buynuz qişa və gözün içində olan büllurdur. 

Miyopiya

Ən çox rast gələn miyopiyadır. Miyoplar yaxını yaxşı görür, amma uzağı zəif görür. Bu niyə baş verir? Çünki göz alması normadan daha uzun formada olduğu üçün gələn şüalar görmə mərkəzində deyil, görmə mərkəzinin önündə toplanır və biz bunu mənfi rəqəmli şüşələrlə, eynəklə korreksiya edirik. 

Hipermetropiya

2-ci qırma qüsuru hipermetropiyadır. Bu hipermetroplar, adətən, yaxını görmə problemləri yaşayır. Bu göz almasının normadan daha balaca olduğu üçün gələn işıqlar görmə mərkəzində deyil onun arxasında toplanır. Bu qüsuru biz müsbət rəqəmli şüşələrlə korreksiya edirik. 

Astiqmatizm

3-cü qırma qüsuru astiqmatizmdir. Bu buynuz qişa ilə bağlıdır. Bayaq qeyd etdiyim kimi buynuz qişa göz almasının ən önəmli qırma qismidir. Normalda bu sferik olmalıdır və gələn şüaları simmetrik görmə mərkəzinə göndərməlidir. Amma astiqmatlarda bu, belə olmur. Asimmetrik şüalar girir və müxtəlif nöqtələrdə toplanır. Yəni bir nöqtədə toplana bilmir və bu zaman da yansıma olur. İşıq yansımaları, bulantılı görmə… Astiqmatlar daha çox əziyyət çəkir. Onlarda baş ağrıları, baş gicəllənmələri, xüsusən də, gecə vaxtı narahatlıqlar olur. 

Presbiopiya

4-cü qırma qüsuru, bu fizioloji bir qüsurdur, yaşla bağlı olan bir qüsurdur –  Presbiopiya. 

40 yaşından sonra hamımızın yaxına olan görməsi zəifləyir. Bu nə ilə bağlıdır? Bayaq dediyim kimi ikinci önəmli qırma qismi göz almasında büllurdur. Gözün içərisində olan büllur müəyyən bağlar üzərində durur və 40 yaşından sonra bu bağların zəifləməsi müşahidə olunur. Onun üçün də yaxına olan görmə zəifləyir. 

Bir də onu qeyd edim, presbioplara biz müsbət rəqəmli eynəklər verib, korreksiya edirik. 

Eynəklə korreksiya haqqında tez-tez verilən suallar

Ən çox verilən suallar bu nömrələr, bu eynək nömrələri yox edəcəkmi, yəni azaldacaqmı, müalicə edəcəkmi? Xeyr, eynək, sadəcə şəffaf, aydın görmə əldə etmək üçün istifadə edilir.

İkinci verilən ən çox verilən sual budur ki, gözlər eynəyə öyrəşir və hətta daha pisləşə bilər? Bu da bir mifdir. Bayaq qeyd etdiyim kimi, eynək keyfiyyətli görməni təmin edir. 

Xüsusən də, uşaqlarda, məsələn, 9 yaşına qədər əgər bu valideyinlər tərəfindən aşkar olunmayıbsa, bir qırma qüsuru var, amma nə valideyn tərəfdən, nə də uşaqlar bunu fərqində deyil və eynək taxmadığı halda gözlər ambliop, yəni tənbəl qala bilər. Bunun 9 yaşına qədər çox vacibdir aşkarlanması, çünki 9 yaşına qədər biz bu beyindəki olan görmə mərkəzini çalışdıra bilirik. 

Yəni əgər göz ambliopdursa, doğru, yəni düzgün təyin olunmuş eynək və bağlamalarla biz istədiyimiz nəticəni əldə edirik. Düzgün eynək seçilir, dominant, yəni, məsələn, bir göz tənbəldirsə, daha güclü dominant gözü bağlayıb, o tənbəl gözü hər gün 1-2 saat çalışdırırıq və yaxşı nəticələr əldə edirik. 

Amma 9 yaşından sonra bu artıq mümkün deyil, çünki beyində olan görmə mərkəzi artıq formalaşır və gözlər tənbəl qalır. Korreksiyaya gəldikdə isə bunun eynəklə, kontakt linzalarla, yəni artıq 7 yaşdan yuxarı biz kontakt linzalara icazə veririk istifadə etməyə. 

Çünki kontakt linzaların istifadəsi üçün gigiyenik şərait olmalıdır. Təmiz əllərlə taxılmalıdır, bunu artıq 7 yaşdan yuxarı uşaqlara məsləhət bilirik və təbii ki, böyüklərə və 18 yaşından sonra rəqəmlər stabil olduqdan sonra və buynuz qişanın qalınlığı icazə verdikdən sonra eynəkdən qurtulmaq mümkündür. Bu lazer yolu ilə, eksimer lazer əməliyyatı ilə aradan qaldırılır.

Dr.Könül Rəşidova, oftalmoloq




SAĞLAMLIĞINIZ SAĞLAMLIĞIMIZDIR!





SAĞLAMLIĞINIZ SAĞLAMLIĞIMIZDIR!