Heç bir şikayəti olmayan ürək xəstəsi ola bilərmi?

Yaşlı populyasiyanın harada isə, 30-40 faizində ortalama hipertoniya xəstəliyi var. Hipertoniyası olan xəstələrin 50 faizindən çoxu özlərində hipertoniyanın, yəni təzyiq yüksəlməsinin olmağından xəbərdar olmurlar. 

Çünki o, çox vaxt əlamətsiz gedir. Olsa belə, məsələn, yüngül başağrı, baş gicəllənmə, təngnəfəslik ara-sıra olur və xəstələr ona əhəmiyyət vermirlər. Və sonra uzun illər heç bir şikayəti olmur və son nəticədə bəzən xəstələr hətta ağırlaşmalarla… Çünki arterial hipertoniya hədəf orqanları: ürəkdir, böyrəkdir, damarlardır, beyindir, gözdür, zədələyirlər və bunların ağırlaşması ilə çox vaxt xəstəxanaya düşür. 

Məsələn, infarktla, insultla, böyrək çatışmazlığı, ürək çatışmazlığı ilə gəldikdə məlum olur ki, bunun uzun illərdir təzyiqi var imiş. Bu, səssiz gedib, heç bir xəstənin ciddi şikayəti olmayıb və xəbəri olmayıb. 

Ona görə də, xüsusilə də, risk faktoru olanlar, siqaret çəkənlər, artıq çəkisi olanlar, diabeti olanlar, irsiyyətlərində ürək-damar və təzyiq xəstəsi olanlar ara-sıra təzyiqlərini yoxlatdırmalıdır, monitorinq etməlidirlər. 

Sonra, ürəyin işemik xəstəliyinin özündə də… O da bir sıra əlamətlərlə gedir. Var stenokardiya.. Stenokardiyanın özü də bəzən ağrısız işemiyalarla ola bilər. Xəstədə biz holter qoyuruq 24 saat. Görürsünüz ki, onlarda işemik dəyişikliklər göstərir, ancaq xəstənin sutka ərzində heç bir şikayəti olmayıb.

Atipik miokard inifarktı

Ürəyin işemik xəstəliyinin kəskin forması olan miokard infarktında belə, məsələn, bizim bildiyimiz klassik, yəni tipik forma – döş qəfəsində ağrı, yanma hissi, təngnəfəslik, soyuq tər əlamətlərindən olmaya da bilər.  Amerika kardiolaqlarının araşdırmalarına görə, infarktların 45 faizi atipik gedir.

Yəni atipik nədir? 

Ya ağrısız gedir, ya da ki, o qədər də miokard infarkta xarakterik olan əlamətlər olmur. 

Ya qolunda ağrı olur, ya dişində ağrı olur, ya başgicəllənmə ilə, ya ürəkdöyünmə ilə özünü göstərə bilər. 

Ancaq belə xəstələrdə daha çox ağırlaşma olur. Çünki onlar vaxtında həkimə müraciət etmirlər. 

Bu da daha çox yaşlılarda, şəkərli diabeti olan xəstələrdə daha çox rast gəlinir. Ona görə də belə xəstələr, diabeti olanlar xüsusən də, uzun illər təzyiqi olanlar, daha yaşlı insanlar, özlərində bir səbəbsiz halsızlıq hiss etsələr belə, səbəbsiz bir təngnəfəslik hiss etsələr belə mütləq həkimə müraciət etməlidirlər.

Səyirici aritmiyalar

Sonra, bəzi aritmiyalar var. Xəstələr bəzən hiss etmirlər onu, uzun illər. 

Bunlardan ən qorxulularından biri də səyirici aritmiyadır. Səyirici aritmiyası olan xəstələrin yarısına qədəri bəzən bilmirlər ki, bunlarda səyirici aritmiya olub uzun illər. Səyirici aritmiyalar təəssüflər olsun ki, ağırlaşmalara gətirib çıxaran bir aritmiyadır. 

Yəni o da uzun illər keçdikdən sonra ürək çatışmazlığı, insult… İnsultlu xəstələrin üçdə birinin səbəbi ürək mənşəlidir. Onu da əsas səyirici aritmiya verir. 

Səyirici aritmiyaların 30 faizi insultla xəstəxanaya düşəndə bilirlər ki, bunlarda səyirici aritmiya var imiş. Səyirici aritmiya uzun illər təzyiqi olanlarda, kök insanlarda – bunlarda daha çox rast gəlinir. 

Ona görə də uzun illər yüksək təzyiqi olan xəstələr də, kök insanlar, diabeti olan xəstələr mütləq səyirici aritmiyaya görə araşdırılsalar yaxşı olar.

Anadangəlmə, qazanılmış ürək qüsurları

Anadangəlmə, qazanılmış ürək qüsurları – bunlarda da uzun illər heç bir şikayət olmaya bilər. Uzun illərdən sonra xəstələrdə təngnəfəslik, ödemlər, tez yorulma – belə bir əlamətlərlə özünü göstərə bilər ki, artıq bu mərhələdə xəstədə ürək çatışmazlığı inkişaf edir, ürək kameralarında böyümə gedir, yəni gecikmiş bir mərhələ olur.

Yəni, məsəl üçün uşaq vaxtından başlayıb revmatizm olub, artıq o gəlib mitral qapaq qüsuru ilə, ən çox da mitral stenozla bizə müraciət edir. Mitral stenozun nəticəsində sol qulaqcıqda ürək kameralarında, sağ kameralarda böyümə gedir və xəstə təngnəfəslik, boğulma hissi ilə bizə müraciət edir. Məlum olur ki, bunda ürək qüsuru formalaşıb.

Və yaxud da anadangəlmə bəzi ürək qüsurları da var ki, hətta böyük yaşa qədər gəlir, böyük yaşda müəyyən şikayətlərlə bizə daxil olur. Məlum olur ki, bunda ananadgəlmə ürək qüsuru var imiş.

Yəni demək istədiyim odur ki, elə ürək xəstəlikləri var ki, çoxdur, bu siyahını daha çox saymaq olar, uzun illər səssiz və yaxud da atipik, yüngül əlamətlərlə gedir, heç bir şikayəti olmur, ancaq onu biləndən sonra da çox gecikmiş mərhələ olur. Ona görə də vaxtaşırı həkimə müraciət eləmək, hətta yüngül bir əlamətlər hiss eləsən belə, ürək döyünmədir, yüngül təngnəfəslikdir, həkimə müraciət edib vaxtında bunları aşkarlamaq lazımdır.

Dr. Arzuman Talıbov, Həkim-kardioloq