Ürək çatışmazlığı ürəyin öz nasos funksiyasını yerinə yetirə bilməməsinə deyilir.
Ürəyimiz normalda tam bütün əzələləri ilə, bütün gücü ilə işləməlidir və 65% – 70% dəyərləndiririk bu işləməyi, yəni maksimumu 70 faizdir. Amma bundan daha aşağı rəqəmlər, daha çox da 35-in altına düşdükdə artıq biz pasiyentdə, xəstədə “ürək çatışmazlığı var” deyirik.
Hansı əlamətlərlə özünü büruzə verir?
İlk öncə təngnəfəslik. Düzdür, bu şikayətlər bəzi pasiyentlərdə dəyişir. Amma daha təngnəfəslik… Əvvəlki insan ola bilməmək.
Yəni pasiyent deyir ki:
“Mən əvvəllər, məsələn, beş mərtəbəni rahat çıxırdım. Amma bir mərtəbədən artıq çıxa bilmirəm. Təngnəfəsəm, ürək döyüntüm əcaib şəkildə yüksəlibdir. Yəni hərəkətə baxmayaraq yüksəlib. Deyək ki, əvvəllər hərəkət edirdim, ürək döyüntüm 100, 120-ə qalxırdı, amma indi çox yavaş hərəkət edirəm, anidən ürək döyüntüm 120-ə qalxır.”
Gecə yuxu hüzursuzluğu. Yəni yata bilmir. Başını yastığa qoyub boğularaq oyanır. Bir neçə dəfə boğularaq oyanır, lap yuxuya getməsinə baxmayaraq.
Və bunların hamısı ürək çatışmazlığının artıq başlamasının əlamətləridir.
Digər əlamətlər, köp. Ən çox bizim pasiyentlərdə rastlaşdığımız. Məsələn, pasiyent yemək yedikdən sonra bir az artıq qida yeyən kimi qarnı çox şiddətli şəkildə köp olmağa başlayır. Meteorizm – qaz hissi, sidikdə ləngimə və ya əksinə sidiyə getmənin çox sürətlənməsi, bağırsaqlarda qəbizlik və ya əksinə diareya hallarının olması və ayaqlarda ödem olması. Ayaqlarda ödem, adətən, hər 2 ayaqda olur, paralel şəkildə və səhər və ya axşamla dəyişmir. Deyək ki, həm səhər olur, həm axşam olur. Və daha çox qarın nahiyəsində də şişkinlik və mayeyə bənzər bir hissiyatın olması. Bunların hamısının ürək çatışmazlığının artıq başladığının əlamətləridir.
Ürək çatışmazlığını “exokardioqrafiya” göstərir
İlkin olaraq mütləq həkimə getmək lazımdır. İlkin olaraq kardioqramma… Amma bizdə xalq olaraq niyə isə düşünürük ki, bizim kardioqrammamız normaldırsa, demək ki, ürəyimiz sağlamdır. Belə deyil.
Kardioqramma ürək haqqında cəmi 15% informasiya verir. Daha çox keçirilmiş infarktı göstərir, kəskin infarktı göstərir.
Ürək çatışmazlığını əsas göstərən müayinə metodu “exokardioqrafiya”dır. Burada ürəyin qapaqlarına baxılır, ürəyin əzələsinə, damarların tutulu olub-olmadığına baxılır və ondan sonra ondan irəli gələn müayinələr.
Ürək çatışmazlığının müalicəsi
Müalicəsi spesifikdir, həm dərman müalicəsi… İndi müasir inkişaf edən kardiologiyada daha çox koronar angioqrafiya olunur, damarlar tutuludursa, açılır. Əgər damarlara bağlı bir problem deyilsə, ürək əzələsinə bağlı problemdirsə, həmçinin bizim özümüz tərəfindən də icra olunan ürəyə cihaz taxılması əməliyyatları icra olunur. Və ən nəhayətində bunların heç birinin köməkliyi olmadıqda ürək transplantasiyası.
Ürək transplantasiyası qanunudur ölkəmizdə, imzalanmışdır. Hələ tam şəkildə əməliyyatlara başlanmamışdır. Amma bu ardıcıllıqla: süni ürək, ondan sonra ürək transplantasiyasına qədər gedilir.
Amma bütün bu əməliyyatların icra olunmasına baxmayaraq da pasiyent yanaşı, müasir Avropa və Amerika protokollarında göstərilən ürək çatışmazlığı dərmanları içməlidir.
Dərmanları həb şəklində qəbul edirik
Köhnə Rusiya ideologiyasına görə mütləq ürək çatışmazlığında sistemlər qoşulurdu pasiyentlərə. Ürək çatışmazlığına sistem qoşulması əksinə əks göstərişdir. Çünki ürək özü də bir pompadır. Bu pompa ürəkdəki mayeni qovmaq xüsusiyyətinə sahibdir. Və qovmaq xüsusiyyəti 2 dəfə azalıbsa, biz əksinə üstünə sistem köçürməklə onu daha da ağırlaşdıracayıq və bu mayelərin ağciyərlərdə, qaraciyər boşluğunda, qarın boşluğunda, ayaqlarda turşu şəklində toplanmasına səbəb olacayıq.
Müasir protokollar isə həm Avropa, həm Amerika protokolları, tablet şəklində dərmanları məsləhət görür. Təbii ki, xəstəxanaya yatdıqda iynələrin inyeksiya şəklində vurulması, xüsusən, sidikqovucuların, bəli, uyğundur. Amma ürək çatışmazlığın müasir müalicəsi tabletlərlədir və müasir dərmanlar çıxıb hal-hazırda ürəyin gücünü hətta toparlaya bilən, nisbətən geri qaytara bilən, nisbətən rahatlaşdıra bilən o dərmanlardan istifadə edirik və pasiyent dərmanını mütəmadi içəcək, ömrünün axırına qədər dərmanları qəbul edir.
Dr.Günay Rəhimova, Kardioloq-aritmoloq
