Uşaq yaş qrupunda, özəlliklə, ilk 5 ildə bəzən bir necə dəqiqə sürən, “komplike olmayan” dediyimiz, yəni daha çox müddətə baxırıq biz burada, 30 dəqiqəni aşmayan müddətdə qıcolmalar ola bilər.
Qıcolmaların səbəbi, adətən, viral infeksiyalar və bakterial infeksiyalardır. Örnək verirəm: Viral infeksiyalar: qastroenterit və yaxud da kəskin respirator virus infeksiyalarından sonra qıcolmalarla qarşılaşa bilirik.
Valideyn nə etməlidir?
Əgər bir uşağı 3-4 dəqiqəlik qıcolma ilə yaxalayıbsa valideyn, onu 30 dəqiqəni keçmədiyi müddətcə beyinə xəsarətdən bəhs edilə bilməz.
Müəyyən əlamətlər olur, müəyyən klinika olur. O klinika nələrdir?
Çənə kilidlənmə, ağızdan su axması, gözlərin bir tərəfə axması və vücudda titrəmələrdir. Valideyn bunun təlaşına qapılmasın.
Bizə gətirənə qədər, ən yaxın xəstəxanaya gətirənə qədər 103 xidmətini çağıraraq, tez bir zamanda ilıq duşun altına salmalıdır uşağı. O müddətdə uşaq 80 faiz ehtimalla özünə gələcək. Qızdırmanın düşməsi fonunda özünə gələcək.
Qətiyyən ağzına qaşıqla müdaxilə etməsin və ya barmaqla çənəsini açmağa cəhd göstərməsin.
Tez bir zamanda, 20 dəqiqə içərisində, əgər valideyn uşağı xəstəxanaya gətirəcəksə, heç bir şəkildə beyində xəsarət yaratmadan və həkimin, təbii ki, müdaxiləsindən sonra beyində xəsarət yaratmadan o qıcolma durmuş olacaqdır.
5 yaş qrupunda beynimizdə yarımkürələrimiz tam inkişaf etmədiyi üçün bütün viral və ya bakterial infeksiyalarda bu kimi, yəni viral ineksiyaları örnək verirəm, respirator virus infeksiyalarında və yaxud da kəskin qastroentritlərində… Bakterial infeksiyalardan sidik yolları infeksiyalarında və ya bunun kimi səbəblərdən, qıcolma keçirmə ehtimalımız var.
Bütün uşaqlarda görülmə ehtimalı haradasa eynidir. O səbəbdən “Mənim uşağım qıc oldu, beynində xəsarət ola bilərmi? Bundan sonra hər hansı bir nevroloji müayinə gərəklidirmi?”
Əgər 30 dəqiqə bu qıcolma keçməyibsə, daha da qısaldaq bu zamanı… Qıcolmalar 1-2 dəqiqə, maksimum 3-4 dəqiqə çəkə bilir. Həkimə gələnə qədər bütün qıcolmaların yüzdə 80-90-ı keçmiş olur.
Əgər 30 dəqiqəni aşmayan qıcolmadırsa və təbii ki, həkim müdaxiləsindən sonra, həkim müayinəsindən sonra kompleks bir şey müəyyən edilməyibsə, əgər ciddi bir şey uşaqda təsbit edilməyibsə, qızdırma ilə qıcolmaların səbəbi bəyində xəsarət yaratmadan sovuşur və ensefaloqramma və yaxud da MRT müayinələrinə ehtiyac duyulmur.
Əgər 30 dəqiqəni keçən qıcolma varsa və 24 saat içərisində bu qıcolma xəstəxana şəraitinə və yaxud da fərqi yoxdur evdə təkrarlanıbsa, o zaman EEQ dediyimiz iləri bir müayinə üsuluna və yaxud da MRT dediyimiz və yaxud da nevroloji dəyərləndirməyə ehtiyac duyulur.
Adətən, qıcolmalar xəstəliyin birinci, ikinci günü görülürlər. Valideyn 40 dərəcə temperatur olanda, adətən, narahat olur, “Mənim uşağımın 40 dərəcə temperaturu var və qıc olacaq”. Xeyr, qıcolmaların çoxu 37,2-lərdə, 37,1-lərdə keçilir. Həkimə müraciət edənə qədər 40 dərəcəyə qədər temperatur çıxmış olur. O səbəbdən “sub-klinik qıcolma” dediyimiz bir şey var…
Sub-klinik qıcolmanın səbəbi nədir?
Adətən, uşaqlarda 37.1-lərdə qıcolma olur və 38-39-a keçən uşaqlarda adətən qıcolma görmürük biz.
Mən yenə vurğulayıram qıcolma 37,2-lərdə, 37.3-lərdə, ümumiyyətlə, olur. O müddətdə əgər uşaq narahatdırsa, qıcolma əleyhinə deyil də, qızdırmasalıcı siroplardan istifadə eləyə bilərik.
Amma ümumi olaraq bizim qızdırma salıcımız üçün sərhəddimiz 37,8 və üzəridir. Amma valideyin narahatdırsa, “Mənim uşağım qıcolma ehtimalı ola bilər, mənim uşağım temperaturdan özünü buraxa bilər”, o zaman 37-ni keçdikdən sonra da qızdırmasalıcı verə bilərik.
