Əslində bütün dünyada qəbizliyin vahid bir tərifi yoxdur. Amma ən sıx istifadə olunan tərifi sıxlığı nəzərə alınmamaq şərtilə sərtliyi və nəcis ifrazında olan gücənmə olaraq qəbul olunmuşdur. Burada Roma 3 kriteriyaları bütün dünyada istifadə olunan kriteriyalardır. 7 bənddə incələnir.
Yəni, həftədə 2 dəfə və altında, daha az nəcis ifrazının olması uşaqlarda, nəcis ifrazında gücənmə, sərt və daha böyük ölçülü nəcis ifrazının olması, fekal inkontinans dediyimiz, yəni nəcis qaçırma, bütün bu əlamətlərin 4 yaş altı uşaqlarda bir ay müddətində davam etməsi, 4 yaş üstü uşaqlarda isə 2 aydan uzun davam etməsi şərtləri daxilində bu kriteriyalardan ikisi varsa, biz artıq qəbizliyi araşdırmağa başlamalıyıq.
Qəbizliyin səbəbləri və növləri
Qəbizlik bir funksional qəbizlik, bir orqanik qəbizlik, 2 başlıq altında incələnir. Uşaqlarda bütün yaş qruplarında götürüldükdə 90-95 faiz funksional qəbizliyə rast gəlinir, sadəcə 5-10 faiz orqanik patologiyaların səbəb olduğu qəbizlik araşdırılmalıdır.
Funksional qəbizlik düzəldilə bilən, yəni etioloji faktor təyin edildikdən sonra, o aradan qaldırıldıqda funksional qəbizlik çox rahat bir şəkildə müalicə olunan bir xəstəlikdir.
Orqanik patologiyalar daha ağır seyr edir. Onların səbəb olduğu qəbizlik daha uzun sürür və mütləq bir şəkildə uşaq həkimləri pediatrlar tərəfindən araşdırılması gərəkir.
Funksional qəbizlik
Funksional qəbizlikdə nə ola bilər?
Funksional qəbizliyə misal olaraq tualet tərbiyəsinin başlama periodunda uşaqlar bəzən bezdən təzə çıxırlar və nəcisi tutmağa çalışırlar. Bu periodda ola bilir, funksional qəbizlik inkişaf edir. Və yaxud da uşaq az su içir, yetərli qədər hərəkət etmədikdə, doğru qidalarla qidalanmamaq qəbizliyə səbəb ola bilər.
Doğru qidalar dedikdə buraya tərəvəz, meyvə, yetəri qədər protein qəbulu… Paket qidalardır, hazır qidalardır, konservə edilmiş məhsulların istifadəsi məhdudlaşdırılmalıdır bu uşaqlarda. Həddindən artıq şəkər istifadəsi, karbohidrat istifadəsi, duz istifadəsi yanlış qidalanmaya səbəb olaraq uşaqlarda qəbizliyə səbəb ola bilər.
Son zamanlarda bütün dünyada çox yayılmış ekran məruziyyəti uşaqlarda hərəkət məhdudlaşmasına səbəb olaraq bu da funksional qəbizliyin bir səbəbi olmaqdadır.
Bu dediyimiz parametrlər uşaqlarda aradan qaldırıldıqda funksional qəbizlik özbaşına da düzələ bilir. Amma bunlar deyil, yəni bu səbəblər hamısı inkar edildikdən sonra və düzəldildikdən sonra hələ qəbizlik davam edirsə, o zaman həkim müayinəsi mütləqdir.
Orqanik qəbizlik
Orqanik patologiyalardan ən çox mədə-bağırsaq sistemi malformasiyaları, sinir və əzələ sistemi xəstəlikləri, metabolik problemlər daha çox orqanik qəbizliyə səbəb olan patologiyalardır.
Orqanik patologiyaların səbəb olduğu qəbizlikdə, qəbizliklə eyni zamanda paralel olaraq çox şiddətli qusmaların olması, qarında şişliyin olması, qısa bir müddət ərzində uşaqda şiddətli çəki itkisinin olması, bundan başqa uşaqda inkişafda ləngimənin olması, çox şiddətli qarın ağrılarının olması o zaman şübhə oyadacaq və mütləq bir şəkildə araşdırılması lazımdır.
Dr.İnarə Eldarova, Pediatr
