Elə bir mövsümdəyik ki, payız fəsli bitir, qış mövsümü başlayır. Mövsümlə əlaqədar bəzi xəstəliklərdə, təbii ki, uşaq virus infeksiyalarında artışlar olur. Bu artışlardan biri də, təbii ki, üst tənəffüs yolu xəstəlikləri və alt tənəffüs yolu xəstəlikləridir. Onlardan biri də kəskin bronxiolit deyilən bir xəstəlikdir.
Uşaqlar arasında bu aralar öskürəklərdə çox sıx rast gəlinən xəstəlikdən biridir. Törədicisi adətən bir virus olur. “Respirator Sinsitial Virus” (RSV) deyilən bir virusdur.
Uşaqlar, adətən, nə ilə bizə müraciət edirlər?
Bizə müraciət şəkilləri, 1-2 gün öncə başlayan öskürək, burun tıxanıqlıqları və asqırma.
Bundan əlavə, tənəffüsün durması, xışıltı ilə müraciət edirlər klinikaya. Biz bronxiolit deyirik. Bronxiolit sözünün daha geniş mənası: bizim tənəffüs sistemimizdə 2-3 hissə var ki, onun iltihabı ilə gedən xəstələrə həmin sistemin adını veririk. Bronxiolit əsas etibarilə bronxların xırda şaxələnmələrini tutan bir xəstəlikdir. Əgər vaxtında müalicə olub vaxtında tədbir görülməzsə, ağciyərə qədər gedə biləcək bir xəstəlikdir.
Bronxiolitin əlamətləri
Bronxiolitin əlamətləri nələrdir? 37.5-larda, 38-ə çatmayan qızdırmalar olur, öskürək ataqları olur, öskürək tutmalar olur, periodiklər olur. Ondan əlavə boğulmalar olur uşaqlarda, tənəffüsün durması olur. Xışıltılı tənəffüs olur, hansı ki, ana, valideyn kənardan bu səsləri eşidir.
Bizim, təbii ki, ən önəmli silahımız stetoskop deyilən alətdir. Biz steskopu qoyduqda uşaqlarda üç ayrı tənəffüs səsi eşidə bilirik. O tənəffüs səslərində bronxiolitdə eşitdiyimiz səslər, ekspiriumun uzanması, yəni nəfəs alıb verməkdə çətinləşmə, “rhonchi” dediyimiz hal. “Rhonchi” nə deməkdir? Kənardan fitverici xırıltılar və “râle” dediyimiz hallar. “Râle”nədir? Qar üstündə yerimə səsi, xışıltı səsi.
Loru dildə desək, əgər valideyn bizə xışıltıyla və fitverici xırıltılarla nəfəs alış-veriş şəkilində gəlirsə, biz bu terminə bronxiolit adını verə bilərik.
Bronxiolitin diaqnostikası
Diaqnostik əlamətlər rentgen əlamətləri olaraq və fiziki müayinə olaraq xəstəliyə diaqnoz qoyuruq. Fiziki müayinənin adını “rhonchi”, “râle” və “ekspirium uzunluğu” şəkildə açıqlama olaraq verdim. Rentgen filmində nə görürük? Filmdə ağciyər tutan bir görünüm görmürük, əslində. Amma əgər uşaqda gec qalma olarsa, “superinfeksiya” dediyimiz bir hal görə bilirik. İkincili, infeksiya pnevmoniyaya keçən bir tablo ola bilər.
Adından da göründüyü kimi – “Respirator Sinsitial Virus”. Adı virusdur. Amma gec hərəkət etsək, ikincili infeksiya – onun üzərinə bakteriya qonmuş və xəstəxana yatışlarını təkanlamış oluruq.
Üçüncü, əgər şübhəli qaldığımız hallarda bəzi parametrlərimiz var. Təbii ki, bu qan qazıdır və bir də saturasiya deyilən parametrlərə baxırıq.
Saturasiya nə deməkdir? Ələ xüsusi sensorlar bağlamaqla o sensorlar vasitəsilə ekrana çıxan qanın oksigenləşmə dərəcəsini ölçürük. Qanın oksigenləşmə dərəcəsi biz pediatrlar uşaq yaş qruplarında 95-in üzərində istəyirik. Əgər 95-nin altındadırsa, “Tənəffüs əlamətləri var” deyirik uşaqlarda. 92-nin altında isə kritik halı göstərir və xəstəxana yatışının göstəricisidir birbaşa.
Bronxiolitin müalicəsi
Müalicəsi nədir? Əslində, “Respirator Sinsitial Virus”un çox böyük bir müalicəsi yoxdur. Yataq istirahəti, bir də bronx genişləndirici dərmanlardan istifadə edirik. Amma bronx genişlənici dərmanları istifadə edən analara bir tövsiyəm. Analar buna “inqalyasiya dərmanları” deyirlər. Ventolin və yaxud Pulmikort. Tövsiyəm həkim müayinəsi olmadan istifadə etməsinlər.
Bəzən öskürəkdə tam tərsi, əlavə təsirləri ola bilər. Bronxiolitdə belə əgər RSV-nin qıcıqlandırdığı bronxiolitdə belə “Ventolin”dən əgər fayda görmürüksə, dayandıra bilirik. Başqa infeksiyalarda yan təsirləri çox ola bilir.
Respirator Sincitial Virusun qıcıqlandırdığı kəskin bronxiolitlərdə ən önəmli müalicə bol-bolyataq istirahəti və bol-bol maye qəbuludur.
Uzman Dr.Lalə Nəzərli, Həkim pediatr
